Tijdens het Filosofisch Café van april sluiten we aan op het thema van de Maand van de Filosofie, ‘ik stuntel, dus ik ben’. Filosoof Jan Bransen helpt ons op weg om te overdenken wat de erkenning van de mens als fundamentele stuntelaar betekent. Daarbij zullen we aanhaken op het essay Het leven als tragikomedie van Tim Fransen en Bransen put uit zijn eigen publicaties over leren en ontwikkelen.
Het menselijk dier wordt bepaald door een aantal tragische beperkingen. Hij is sterfelijk, kwetsbaar, gemankeerd; hij leeft in een wereld waarin verschillende waarden met elkaar botsen; en hij heeft het eigenaardige vermogen om vragen te stellen waar hij geen antwoord op krijgt.
In zijn essay Het leven als tragikomedie betoogt Tim Fransen dat humor een alternatief perspectief biedt op ons onvermijdelijke falen. Een perspectief dat ons in staat stelt om het tragische onder ogen te komen, in plaats van een uitvlucht te zoeken in de vaak destructieve ontkenning ervan. En bovendien een perspectief dat een voedingsbodem kan vormen voor een gevoel van solidariteit met onze medestuntelaars. In zijn boek Gevormd of vervormd pleit Bransen voor het menselijk bestaan als experiment. En omdat experimenten kunnen mislukken, is voldoende oefenruimte voor het ontwikkelen van onze menselijkheid nodig. Bransen waarschuwt daarbij voor al paternalistische adviezen en starre normen.
Tijdens dit Filosofisch Café willen we met name onderzoeken wat het betekent om per definitie tekort te schieten. Wat brengt ons al dit falen? Hoe kan het ons helpen te leren en verder te komen? Of is ‘verder komen’ ook een van de illusies die we najagen? Jan Bransen zal het gesprek inleiden, daarna gaan we – met de nodige humor – in gesprek over alle vragen die ‘ik stuntel, dus ik ben’ bij ons oproepen.
Jan Bransen is hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zijn boek Gevormd of vervormd gaat weliswaar over onderwijs, maar eigenlijk gaat het vooral over mensen. Jan Bransen noemt hen de ‘homo educandus’: de mens als een zichzelf onderwijzend wezen. Volgens Bransen is het slecht gesteld met de homo educandus. Volgens hem levert het onderwijs geen mensen op die zichzelf onderwijzen. ‘We hebben de wil uit het onderwijs gehaald, onderwijs is iets geworden wat een mens moet ondergaan. Zo creëren we met ons onderwijs hele passieve mensen.’
De Arnhemse schrijfster Felicita Vos is te gast bij een informele paaslunch die wordt georganiseerd door het Arnhems Schrijfatelier. Recent verscheen haar boek Ravage. Tijdens de lunch zal Felicita Vos voorlezen en schuift ze aan om alle vragen van de aanwezigen te beantwoorden. Schrijvers en niet-schrijvers zijn welkom!
Felicita Vos neemt een leuke attentie mee: wie deze middag het boek aanschaft, mag gratis deelnemen aan een literaire wandeling door de Doorwerthse bossen waar het verhaal zich afspeelt.
De entree is vrij, voor de lunch vragen we een bijdrage naar eigen inzicht. Aanmelden wordt op prijs gesteld.
Over Ravage
Om haar zwangere zus te ontlasten én om het gemis aan kinderen te compenseren, neemt Charlotte Zwanenburg de hond van haar zus in huis. Direct na aankomst neemt de hond de benen. Het is het startsein van een koortsachtige zoektocht. Gaandeweg zoekt de hele familie mee. De tocht maakt pijnlijk duidelijk hoe er werkelijk over elkaar gedacht wordt. De verhoudingen komen onder hoogspanning te staan, irritaties worden ruzies en verzwegen waarheden komen aan het licht. Voor Charlotte hebben die verstrekkende gevolgen.
Ravage is een spannende, hartverscheurende roman over de vraag: hoe goed ken je je naasten?
Felicita Vos is dochter van een Roma-vader en een Nederlandse moeder. Ze schreef o.a. over de Roma-cultuur in haar non-fictieboek Blauwe haren, zwarte ogen (2008), haar romandebuut Duivelsklauw (2014) en haar roman Spaans Bloed (2017). Ze schrijft over cultuur voor ‘De Gelderlander’.
Felicita Vos nodigt je uit voor een literaire wandeling!
… Mijn nieuwe roman Ravage speelt zich af in de bossen bij Doorwerth. Vanaf april tot oktober organiseer ik iedere eerste zondag van de maand een literaire wandeling door het gebied waar het verhaal zich afspeelt. Ik neem je mee op een belevingstocht waarbij we speciale plekken bezoeken en ik over Ravage en het verhaal erachter vertel. Na afloop is er gelegenheid samen wat te drinken en eventueel mijn roman te laten signeren. De tweede zondag in mei organiseer ik speciaal daarvoor een Moederdagwandeling. Ook is het op aanvraag mogelijk de wandeling met een lunch of high tea te combineren.
Honden zijn, mits aangelijnd, ook welkom om met ons mee te wandelen!
Koop het boek deze middag en je mag gratis deelnemen. In andere gevallen bedragen de kosten voor de wandeling 7,50 euro inclusief koffie of thee na afloop. Meer informatie en aanmelden kan via: https://felicitavos.nl/wandelingen/
Na aanmelding ontvang je gegevens over verzamelplaats, locatie en bereikbaarheid daarvan. De locatie is goed met het openbaar vervoer bereikbaar.
Het Arnhems Schrijfatelier
Het Arnhems Schrijfatelier is een samenwerking van schrijverscafé Oscar en boekhandel Hijman Ongerijmd. Iedere zaterdagochtend biedt het Arnhems Schrijfatelier ruimte om te schrijven en een aantal keren per jaar wordt een praktische workshop voor schrijfliefhebbers georganiseerd. Want: schrijven is fijn en medeliefhebbers helpen je verder.
Voormalig premier Dries van Agt schreef Palestina in doodsnood. Want, de Palestijnse zaak mag niet worden ‘weggesmeten op de vuilnisbelt van de geschiedenis’. Hoe raakte Van Agt betrokken bij dit vraagstuk? Wat maakt hem zo boos en bezorgd? Wat wil hij bereiken? Daarover gaat hij in gesprek met Basti Baroncini. Daarna is er gelegenheid voor het stellen van vragen en signeren.
De entree is vrij, maar aanmelden wordt op prijs gesteld.
GEEN ZITPLAATSEN MEER VOOR HET INTERVIEW. Welkom vanaf circa 15.00 voor signeren.
Palestina in doodsnood’ is een bevlogen pleidooi waarin Van Agt de wereld oproept tot ingrijpen. In de campagnes voor de Israëlische verkiezingen van 9 april werd met geen woord gerept over het lot van de Palestijnen, een twee-statenoplossing of vrede. De Israëlische premier sprak zich daarentegen zelfs uit voor annexatie van Palestijns gebied. Aankondigingen van nieuwe Israëlische nederzettingen zijn aan de orde van de dag.
In zeventig jaar tijd verloren de bewoners van historisch Palestina de beschikking over veruit het grootste deel van hun land. Dit verlies en de wijze waarop het zich voltrok, had niet plaatsgevonden als Israël zich had gedragen in overeenstemming met het internationaal recht. Oud-premier Dries van Agt vraagt met zijn boek aandacht voor de schendingen van elementaire mensenrechten in de bezette gebieden.
Dries van Agt. Palestina in doodsnood.
Uitgeverij Vantilt, € 10,00.
Deze middag presenteert Arnhemmer Henk Remmerswaal zijn boek De kunst van het ont-moeten. Het boek roept op tot: stap uit je denken, stap in het leven en … ont-moet wat is. Wat dat oplevert? Meer ontspanning, meer helderheid, meer lichtheid en vooral meer vrijheid. Iedereen die benieuwd is naar deze levenslessen is welkom.
De entree is vrij, aanmelden wordt op prijs gesteld.
Over ‘De kunst van het ont-moeten’
‘Van gelukkig willen worden, word je ongelukkig.’ Het zijn alleen onze ideeën over hoe het leven zou moeten zijn, die ons in de weg zitten. Het zijn deze gedachten die het leven ingewikkeld maken. We maken onszelf graag wijs dat we altijd iets moeten: ‘Of er is iets dat weg moet, of er moet iets dat weg is.’ Al deze ideeën over onze incompleetheid en over hoe we dit moeten compenseren zorgen voor constante stress en een gevoel van overbelasting. Het is slechts het geloof in deze gedachten dat ons afhoudt van de ware vrijheid.
Op heldere en prikkelende wijze beschrijft Henk Remmerswaal het vaak blinde geloof in onze gedachten. Hij maakt duidelijk dat het denken handig is bij de praktische invulling van ons leven, maar ontoereikend voor een antwoord op de kleine en grote levensvragen. Zijn pleidooi: Kijk met open en onbevooroordeelde aandacht naar het leven en ontdoe je geleidelijk van al het moeten. Ont-moet op die manier jezelf om ook het ware geluk te ontmoeten.
Over Henk Remmerswaal
Henk Remmerswaal is jurist, adviseur, manager, trainer, coach, leraar en buschauffeur. Ook zijn opleiding en ontwikkeling zijn nogal divers. Klassieke gymnasium-opleiding, universitaire rechtenstudie, communicatie- en management-trainingen, NLP en een post-HBO opleiding voor training en coaching.
Henk Remmerswaal schrijft regelmatig blogs over successtress en geluksdruk en organiseert bijeenkomsten. Meer informatie hierover is te vinden op: www.ptinfo.nl/ontmoetingen.
Henk Remmerswaal. De kunst van het ont-moeten.
Panta Rhei. € 17,50.
Verschijnt mei 2019
Loiza Lamers is deze middag bij de presentatie van het boek Lili Elbe van man naar vrouw dat de wordingsgeschiedenis van de genderrevolutie beschrijft. Dat gebeurt aan de hand van het leven van de Deense schilder Einar Wegener die verandert in Lili Elbe. Na de introductie wordt de film The Danish Girl die ook over het leven van Lili Elbe gaat, vertoond.
Let op: deze activiteit is bij Focus Filmtheater. Binnenkort hier meer over het programma en kaartverkoop.
Over het boek
Deze meeslepende weergave van de transformatie van de Deense schilder Einar Wegener in Lili Elbe (1882-1931) is een dappere reis van man naar vrouw. Einar Wegener en zijn vrouw Grete waren vooraanstaande kunstenaars in Parijs in de late jaren 1920. Op een dag vroeg zijn Grete hem om zich voor een portret als vrouw te kleden. Het was een verpletterende gebeurtenis die een strijd ontketende tussen zijn publieke mannelijke persoon en het ontluikende vrouwelijke innerlijk, Lili. Einar werd gedwongen een dubbelleven te leiden; genieten van een geheim hedonistisch leven als Lili, terwijl ze in het openbaar als Einar lijdt, tot wanhoop en bijna tot zelfmoord gedreven wordt. Lili dwong Einar uiteindelijk om de waarheid van zijn wezen onder ogen te zien – hij was in feite een vrouw. Er volgde een reeks gevaarlijke, experimentele operaties, totdat Lili uiteindelijk werd bevrijd van Einar – een vrijheid die de ultieme prijs droeg: ze overleed in 1931, vermoedelijk wegens een longembolie na haar vijfde en laatste operatie.
Samengesteld uit Lili’s eigen brieven en manuscripten door haar goede vriend Niels Hoyer, is Van man naar vrouw de wordingsgeschiedenis van de genderrevolutie.
Over de film
The Danish Girl is een Brits-Amerikaanse film uit 2015 onder regie van Tom Hooper. Het is de gefictionaliseerde biografie van Lili Elbe, geboren als Einar Wegener, (1882–1931), een Deense kunstschilderes en een van de eerste transseksuelen die een geslachtsaanpassende operatie ondergingen. De film ging in première op 5 september op het 72ste Filmfestival van Venetië.
Loiza Lamers
Model Loiza Lamers is wereldwijd de eerste transgender in het televisieprogramma Next Top Model, dat ze in 2015 won. Sinds die tijd is Loiza ambassadrice voor de LGBTQ+ community en vecht zij voor algehele acceptatie en gelijke rechten. In 2018 was ze een van de deelnemers van het televisieprogramma Expeditie Robinson. Zij schreef een voorwoord in Lili Elbe van man naar vrouw.
Lili Elbe van man naar vrouw. (Vertaald door Michal van Zelm)
uitgeverij Oevers, € 19,95.
Bij zijn aantreden als ‘Denker des Vaderlands’ agendeerde René ten Bos het gesprek over het leven in het antropoceen. Hij heeft zijn periode als ‘Denker des Vaderlands’ afgesloten met een verontrustend essay over het begrip ‘uitsterven’. Deze avond is René ten Bos te gast bij het Filosofisch Café Arnhem om te spreken over dit onderwerp. Meer informatie over programma.
Aanmelden is niet nodig. Er wordt een bijdrage naar eigen inzicht gevraagd.
Over Extinctie
De ortolaan en kuifleeuwerik verdwijnen. Met de insecten gaat het slecht. De zeeën zijn zo leeg dat men spreekt van waterwoestijnen. Kortom, het uitsterven van soorten gaat harder dan ooit, zo hard dat wetenschappers vrezen dat het vroeg of laat ook de mens raakt. Ons eigen voortbestaan staat dus ook op het spel, niet alleen dat van andere diersoorten.
Hoe hebben filosofen en wetenschappers over het einde van dier en mens nagedacht? René ten Bos neemt de lezer mee op een onheilspellende tocht die begint op de ‘plee’ van het universum en eindigt bij het ‘ondier’ dat in ons allen huist. Dwars door al het pessimisme en nihilisme heen ontwaart hij daarbij de mogelijkheid van een intieme relatie tot extinctie. Dat betekent dat we niet alleen de noodlottigheid van ons kunnen afwerpen, maar ook dat we onbedaarlijk kunnen lachen om onszelf en om wat ons het meest bedreigt.
Extinctie is bedoeld voor mensen die niet willen wegkijken van onheil en catastrofe; voor mensen die openstaan voor een nieuwe manier van denken over ecologie. Extinctie sluit naadloos aan bij de discussie over het antropoceen, waar Ten Bos zich nadrukkelijk in heeft gemengd. Het boek gaat verder waar het alom geprezen Dwalen in het antropoceen ophield.
